Texto lido na homenaxe a Darío Xohán Cabana dentro da 44 Semana de Cine de Lugo
Moitas grazas a todas por estar aquí, moitas grazas Fonmiñá, Manolo Curiel, Xulio Xiz, por lembrarvos do Darío con tanto respecto e cariño.
Na tardiña do 23 de setembro de hai 30 anos, dous amigos foron ver Plumas de cabalo dos irmáns Marx no Gran Teatro. Era a Semana de Cine. Logo deron unha volta pola muralla e converteron a súa amizade nunha historia de amor, aprendizaxe e convivencia que durou 7 anos e 2 meses, ata a morte del. Pra ela, pra min, a Semana de cine seguiu sendo unha ocasión de compartir coa familia, as amizades e as persoas coñecidas coas que na nosa pequena cidade coincides nos mesmos sitios. Ó pasar a celebrarse a Semana de Cine no Auditorio Municipal, ir ver unha película tiña un premio engadido: ver a meu pai por alí, cando ás veces non o vía máis que ó xantar (se tiña sorte) naquelas xornadas enormes que facía no auditorio do que se encargaba el só, era sempre unha alegría. Por moi amargado que estivese, sempre me botaba un sorriso, a man polo lombo ou a fazula e me soltaba un “ola, bonita” que inda era máis redondo se a Amelia ía comigo. Cando non o vía, petáballe na porta do garito e se cadra alí estaba, rodeado de libros e papeis.
Esa era a Semana de cine pra min. Co tempo, tamén o seguiu sendo fóra do Auditorio, nas súas distintas localizacións, e coa miña filla, que xa ten dez anos e é grande cinéfila.
Mais a Semana de Cine deste 2022 é ben distinta: 10 meses despois da súa morte, os amigos de Fonmiñá fanlle homenaxe ó Darío, meu pai, que os acompañou co seu traballo durante tanto tempo. E fano traéndonos a película A mariñeira, que sobre un relato perfecto do libro Vidas Senlleiras converteu en imaxes o Antón Dobao e en diálogos tamén o Xabier Cordal. Literatura , cine, memoria, amizade. Emoción grande. Todo se xunta hoxe aquí. Beizón ó Antón, por facer parte da nosa familia desque era un rapazolo, por facer da Mariñeira de Quilmas esta mariñeira que nos abala coa súa afouteza, que nos estea no quen somos, que nos crava a de onde vimos e levanta o puño nunha loita de futuro.
Pouco antes de morrer, meu pai mandoume un poema que lle escribira ó meu grande amor cinéfilo, morto 22 anos antes tamén nun mes de novembro, e que nunca me ensinara.
“Estás aquí ó carón na cociña, pero hai cousas que os choróns prefiren dicir por escrito” púxome no correo electrónico. E o poema di:
Quen non ha de lembrar aquelas mans suaves, aquel falar afable, aqueles ollos graves que ás veces se acendían e alumaban o mundo cun ardente aloumiño sosegado e profundo.
Quen non ha de lembrar a serena bondade coma de pedra antiga, a leda suavidade coma de trigo limpo, o tranquilo fulgor de quen foi tan amado e tan bon amador.
E eu digo: quen non te ha lembrar a ti, Darío, que tanto escribiches sobre aqueles que nos levou a morte, que escribiches o que agora che escribiriamos a ti de sabermos facelo, que fuches palabra que todos precisamos dicir, que nunca aforraches amor falado nin sentido, que es fonte pra dicir o que non somos quen de verbalizar.
Collemos as túas palabras, os teus sorrisos, o teu testemuño.
Somos a mariñeira que gardou o seu tesouro e loitou o seu futuro.
Somos a túa semente de mencer.
Nós tamén navegar.
Avante.
Alex Ghalpon 